សោភ័ណភាពដ៏ត្រចះត្រចង់នៃវត្តអារាម Khmer នៅតំបន់ Nam Bộ មិនត្រឹមតែមានទំហំដ៏ធំប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងផ្តើមពី “ភាសា” និងវណ្ណកម្មចម្លាក់ដ៏វិចិត្រដែលបានប្រើប្រាស់នៅលើផ្នែកនីមួយៗផងដែរ។ ក្នុងនោះ ក្បាច់ភ្ញីភ្លើង មានតួនាទីជាស្នូល។ នេះគឺជាកត្តាស្នូល បញ្ចូលនូវជីវភាពនិងអត្ថន័យផ្នែកខាងវិញ្ញាណទៅក្នុងស្ថាបត្យកម្ម ធ្វើឱ្យសំណង់មានភាពរស់រវើកទៀតផង។
ចំពោះក្បាច់ភ្ញីភ្លើង យើងតែងបានឃើញជារឿយៗនៅតាមវត្ត Khmer Nam Bộ។
លក្ខណៈពិសេសរបស់ក្បាច់ភ្ញីភ្លើង គឺជាខ្សែបន្ទាត់ដ៏ទន់ភ្លន់របស់ផ្កាភ្ញី និងជារូបរាងដ៏ខ្លាំងក្លានៃអណ្តាតភ្លើង។ សិប្បករខ្មែរបានប្រើប្រាស់ក្បាច់នេះយ៉ាងប៉ិនប្រសប់ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរមុខងារនៃផ្នែកនីមួយៗរបស់ស្ថាបត្យកម្ម។ បើពីមុន ការតុបតែងលម្អវត្តអារាមច្រើនតែឆ្លងកាត់សិល្បៈផ្នែកគំនូរ ឬការចាក់ពុម្ពសម្រាប់ក្បាច់ភ្ញីផ្សេងៗ ឥឡូវនេះដោយការច្នៃប្រឌិត សិប្បករ Khmer បានបង្កើតផលិតផលប្លែកៗជាច្រើនដោយស្នាដៃរបស់ខ្លួន។ អាស្រ័យហេតុនេះ បច្ចុប្បន្ន សិប្បករ មិនសូវប្រើពុម្ពសម្រាប់បោះក្បាច់នោះទេ ជាមួយស្នាដៃដ៏ប៉ិនប្រសប់ ពួកគាត់ឆ្លាក់ដោយដៃផ្ទាល់នូវក្បាច់ភ្ញីភ្លើងតាមលើជញ្ជាំងថ្មឬឈើជាដើម ដើម្បីធានានូវភាពជាប់ធន់បានយូរអង្វែង។
នៅលើផ្នែកហោជាង ក្បាច់ភ្ញីភ្លើងបានបង្ហាញជាញឹកញាប់ដូចជាចម្លាក់ដ៏ធំសម្បើម ដែលមានលក្ខណៈសមល្មមតំណាងឱ្យរស្មីនៃបញ្ញាព្រះពុទ្ធ។ នៅតាមបណ្តោយសម្យាបទាំងឡាយ ក្បាច់ភ្ញីភ្លើងបានធ្វើជារំយោលបង្កើតអារម្មណ៍នៃចលនាឥតឈប់ឈរ។ ការតុបតែងបែបនេះធ្វើឱ្យដំបូលដ៏ធំសម្បើមមានសភាពស្រាល ហាក់ដូចជាកំពុងហោះហើរក្នុងលំហអាវកាស។
យោងតាមសិប្បករ Khmer ជាច្រើន ក្បាច់ភ្ញីភ្លើងគឺពិបាកទាំងក្នុងការគូរ និងឆ្លាក់ ប៉ុន្តែដោយដៃដ៏ប៉ិនប្រសប់ ពួកគាត់បានបង្កើតផលិតផលដ៏ចម្លែកៗដែលប្រកបដោយអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិ។
មិនត្រឹមតែសម្រាប់ផ្នែកខាងលើប៉ុណ្ណោះទេ ក្បាច់ភ្ញីភ្លើងថែមទាំងបានកំណត់រូបរាងលំហនៅក្នុងកម្រិតភ្នែកសម្រាប់អ្នកទស្សនាផងដែរ។ ក្បាលសសរនីមួយៗបានឆ្លាក់យ៉ាងវិចិត្រ ធ្វើឱ្យសសរមើលទៅហាក់បីដូចជា “បង្គោលចក្រវាឡ” ដែលកំពុងដុះដាល ដើម្បីទ្រទ្រង់ដំបូលវត្តដ៏ពិសិដ្ឋ។ ក្របទ្វារចេញចូល និងបង្អួចក៏ត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធដោយក្បាច់ភ្ញីភ្លើងផងដែរ។ ទាំងនេះបានប្រែក្លាយទៅជាច្រកទ្វារនៃវិញ្ញាណ ដែលកំណត់ព្រំដែនរវាងលោកិយ និងពុទ្ធភូមិ។ សូម្បីតែបល្ល័ង្កព្រះពុទ្ធ ដែលជាទីតាំងដ៏ពិសិដ្ឋបំផុត ក៏ត្រូវបានតុបតែងដោយក្បាច់នេះដែរ ដែលតំណាងឱ្យដែនដីដ៏ពិសិដ្ឋដែលបានបំភ្លឺដោយប្រទីបនៃព្រះធម៌។
ពីមុន ការតុបតែងលម្អវត្តអារាមច្រើនតែឆ្លងកាត់សិល្បៈគំនូរ ឬការចាក់ពុម្ពសម្រាប់ក្បាច់ភ្ញីផ្សេងៗ ឥឡូវនេះដោយការច្នៃប្រឌិត សិប្បករ Khmer ទាំងឡាយបានបង្កើតផលិតដ៏ចម្លែកៗជាច្រើនទៀតផង។
ដូច្នេះ ក្បាច់ភ្ញីភ្លើងមិនមែនជារចនាបថតុបតែងដាច់ដោយឡែកនោះទេ។ វាជាប្រព័ន្ធភាសានៃចក្ខុវិស័យតែមួយដែលហូរភ្ជាប់ពីគ្រឹះរហូតដល់ដំបូលនៃវត្តខ្មែរ។ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ក្បាច់ដែលមានលក្ខណៈជានមិត្តរូបនេះ វិចិត្រករ Khmer បានបង្រួបបង្រួមស្ថាបត្យកម្ម និងចម្លាក់បញ្ចូលគ្នាមួយ។ រចនាបថនៃការតុបតែងនេះបង្កើតបានជាសំណង់ដែលមិនត្រឹមតែរឹងមាំខាងសម្ភារៈប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងធ្វើឱ្យរំជួលដល់ជីវិតស្មារតី និងនាំមកនូវថាមពលដ៏ខ្លាំងក្លាទៀតផង៕
Đờ Ni - Danh Điệp
