នោះគឺវត្ត ប្រជុំមានជ័យសិរីរតនារាម Hộ Phòng Mới មានទីតាំងស្ថិតនៅផ្លូវជាតិលេខ១ អនុសង្កាត់លេខ១ សង្កាត់ Hộ Phòng ទីរួមខេត្ត Giá Rai ក្រុងBạc Liêu។

វត្តឥន្ទកោសី ហៅ Trà Tim Mới ត្រូវបានកសាងនូវឆ្នាំ១៨៦០ មានទី តាំងស្ថិតនៅភូមិ Tâm Kiên ឃុំ Đại Tâm ស្រុក Mỹ Xuyên ខេត្ត Sóc Trăng។ នេះជាវត្តមួយក្នុងចំណោមវត្តខ្មែរដទៃទៀតដែលប្រកបដោយក្បូរក្បាច់រចនាយ៉ាងល្អប្រណិត។ គិតមកទល់ពេលនេះ វត្តត្រូវបានឆ្លងកាត់ព្រះចៅអធិការ១៣ជំនាន់ដែរហើយ។

សហគមន៍ជនជាតិ Hoa នៅឃុំ Quách Phẩm ស្រុក Đầm Dơi បានពង្រីកល្អនូវស្មារតីជួយគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការប្រកបសេដ្ឋកិច្ច រួមចំណែកលំនឹងការងារសុខមាលភាព អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមនៅភូមិភាគ។

ក្រៅពីស្ថាបត្យកម្មប្រពៃណី និងក្បូរក្បាច់រចនាបទដ៏ប្រណិត វត្ត Khmer ទាំងឡាយថែមទាំងត្រូវបានតុបតែងលម្អដោយពណ៌សម្បុរយ៉ាងត្រចះត្រចង់ បង្កើតបានទៅជាបរិយាកាសដ៏ភ្លឺចិញ្ចាច ទាក់ទាញអារម្មណ៍នៃភ្ញៀវទេសចរទាំងឡាយមកចូលរួមទស្សនា និងគោរពបូជា។

សមាគមព្រះពុទ្ធសាសនា Việt Nam ខេត្ត Cà Mau បច្ចុប្បន្នមានទាំងអស់៥៣វត្ត និងមានទីសក្ការៈបូជាប្រមូលផ្តុំចំនួន៥ទីតាំង។ ជាមួយបាវចនា “សាសនា - ជនជាតិ - សង្គមនិយម” គណៈអភិបាលសមាគមពុទ្ធសាសនា Việt Nam ខេត្ត Cà Mau បានរៀបចំចាត់ចែងសកម្មភាពពុទ្ធសាសនិក សម្រេចបានសមិទ្ធិផលពេញលេញ បង្កលក្ខណៈសម្រាប់ ព្រះពុទ្ធសាសនាខេត្តលំនឹងស្ថិរភាព សាមគ្គី អភិវឌ្ឍន៍ រួមចំណែកកសាងសាមគ្កីទូទាំងជនជាតិ ជាពិសេសបានរួមចំណែកយ៉ាងជាក់ស្តែងក្នុងសកម្មភាពសន្តិសុខសង្គម។

វត្តមហាពោធិវ័ន (Tà Thiêu) ត្រូវបានកសាងនៅឆ្នាំ១៩៦៧ វត្តមានទីធ្លារធូទូលាយដោយផ្ទៃដីប្រមាណ៣៩.៥០០ម៉ែត្រការេ ស្ថិតនៅភូមិ Chùa Phật ឃុំ Hoà Ân ស្រុកCầu Kè ខេត្ត Trà Vinh។

រស់នៅ "ល្អជាតិ ល្អសាសនា" ជាមួយនឹងសកម្មភាពជាក់ស្តែងជាច្រើន អ្នកកាន់សាសនាកាតូលិក និងប្រូតេស្តង់ (Tin Lành) នៅទូទាំងក្រុង Cà Mau បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មខាងកិច្ចការងារសន្តិសុខសង្គម និងកសាងជនបទថ្មី រួមកម្លាំងកសាងប្រទេសជាតិមួយថ្ងៃកាន់ជឿនលឿន។

ព្រះសហគមន៍កាតូលិក (ឃុំ Hoà Thành ក្រុង Cà Mau) ទើបនឹងប្រារព្ធខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី១៨០ឆ្នាំនៃការបង្កើត។ នេះគឺ២៤ព្រះសហគមន៍មួយក្នុងចំណោម២៤សហគមន៍ដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏យូរលង់នៃការបង្កបង្កើតនៅ Cà Mau។

សាលាបំពេញវិជ្ជាបាលី Nam Bộ ខេត្ត Sóc Trăng ត្រូវបានសាងសង់តាមលក្ខណៈនៃវត្ត Khmer។ សាលាមានបង្រៀនកម្មវិធីអប់រំផង និងបង្រៀនវិជ្ជាកម្រិតអនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យ ព្រមទាំងភាសាបាលី និងអក្សរសាស្រ្ត Khmer កម្រិតមធ្យមផងដែរ។ សិក្ខាកាមទាំងឡាយរបស់សាលាសុទ្ធសឹងជាព្រះសង្ឃដែលនិមន្តមកពីបណ្តាខេត្តទូទាំងតំបន់។ សាលាបានបណ្តុះបណ្តាបញ្ញវន្ត Khmer ជាច្រើនរូបទូទាំងតំបន់ Nam Bộ និយាយរួម និងខេត្ត Sóc Trăng និយាយដោយឡែក រួមចំណែកអភិវឌ្ឍប្រភពធនធានសម្រាប់តំបន់ជនជាតិភាគតិច។

វត្តសិរីមុនីសង្កែ មានទីតាំងស្ថិតនៅផ្លូវជាតិលេខ៦០ នៃឃុំ Trường Khánh ស្រុក Long Phú ខេត្ត Sóc Trăng។ មកកាន់ឃុំ Trường Khánh យើងនឹងបានឃើញនូវស្ថាបត្យកម្មដែលមានព័ណ៌លឿងដ៏ត្រចះត្រចង់នៃសម្រស់វត្ត Khmer មួយដ៏ស្រស់ស្អាត នោះគឺវត្តសិរីមុនីសង្កែ (ហៅវត្តសង្កែ)។

នោះគឺវត្តបុទុមសាគរ (Chùa Chợ) មានទីតាំងស្ថិតនៅអនុសង្កាត់លេខ៥ ទីរួមស្រុក Cầu Kè ស្រុក Cầu Kè ខេត្ត Trà Vinh។ ជាវត្តបុរាណដែលមានដាំដើមដូងខ្ទិះដំបូងបង្អស់នៅ Việt Nam។ បន្ទាប់ពីដើមដូងងាប់ គល់ដូងក៏ត្រូវបានព្រះសង្ឃបំពាក់ស្បង់ចីវរ ព្រមទាំងដាក់តាំងសម្រាប់គោរពបូជាទៀតផង។

វត្តសិរីនគរជុំ អំពូយារ (Nhu Gia) កសាងនូវឆ្នាំ១៩១១ មានទីតាំងស្ថិតនៅឃុំ Thạnh Phú ស្រុក Mỹ Xuyên ខេត្ត Sóc Trăng។ គិតមកទល់សព្វថ្ងៃ វត្តត្រូវបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនជំនាន់ចៅអាធិការផងដែរ។ បណ្តាចៅធិការនីមួយៗសុទ្ធតែមានស្នាព្រះហស្ថក្នុងការកសាងវត្តអារាម។

វត្តសេរីពោធិដើមពោធិ៍ (chùa Lâm Dồ) ត្រូវបានកសាងក្នុងឆ្នាំ១៩៤២ មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ Lâm Dồ ឃុំ Đại Ân 2 ស្រុក Trần Đề ខេត្ត Sóc Trăng។ ស្រុក Trần Đề បច្ចុប្បន្នមានវត្ត Khmer ចំនួន១៤វត្ត ក្នុងនោះវត្តសេរីពោធិដើមពោធិ៍ ត្រូវបានចាត់ទុកជាវត្តមួយដ៏លេចធ្លោ ពិព្រោះវត្តនេះមានព្រះសង្ឃគង់អាស្រ័យសិក្សាច្រើនជាងគេក្នុងចំណោមវត្តដទៃទៀតទូតាំងស្រុក ដោយមានជិត៣០អង្គ ហើយវត្តនេះដែរក៏មានបើកថ្នាក់បង្រៀនភាសា Khmer ធម្មវិន័យជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទាក់ទាញព្រះសង្ឃ និងកូនក្មួយជនរួមជាតិចូលរួមរៀនសូត្រយ៉ាងច្រើនកុះករផងដែរ។

បច្ចុប្បន្ន ទូទាំងខេត្ត Cà Mau មានសាសនាសំខាន់ៗចំនួន៦សាសនា ដែលកំពុងដំណើរការយ៉ាងស្របច្បាប់ រួមមាន៖ ព្រះពុទ្ធសាសនា កាតូលិក ដំណឹងល្អ Cào Đài, Phật giáo Hoà Hảo, Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam ដោយមានបរិស័ទប្រមាណជាង៣៧០នាក់។ ស្ទើតែគ្រប់ភូមិភាគទូទាំងខេត្តសុទ្ធតែមានទីតាំងសម្រាប់គោរពបូជាតាមជំនឿនៃសាសនារបស់ខ្លួន ហើយរាល់ទីតាំងនីមួយៗក៏មានលក្ខណៈស្ថបត្យកម្មដាច់ដោយឡែករបស់ខ្លួនផងដែរ។

វត្តកំពង់ជ្រៃ ឬហៅវត្ត (chùa Hang) ជាវត្ត Khmerដ៏ល្បីឈ្មោះ មានទីតាំងស្ថិតនៅអនុសង្កាត់ លេខ៣ និគម Châu Thành ខេត្ត Trà Vinh។ វត្តនេះត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងឆ្នាំ១៦៣៧ និងបាន ឆ្លងកាត់ ចៅអធិការអស់ចំនួន២២ជំនាន់ហើយដែរ។ ឆ្នាំ១៩៦៨ ឆ្នាំក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ (tết Mẫu Thân) វត្តក៏ត្រូវខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយគ្រាប់បែកនិងគ្រាប់កាំភ្លើង។ ឆ្នាំ១៩៧៧ ព្រះចៅអធិការ Thạch Suông ដែលជាចៅអធិការជំនាន់ទី២៣ បានចលនាសាងសង់វត្តឡើងវិញ។ តាំងពីពេលនោះមក តាមរយៈការជួសជុលជាច្រើនលើកច្រើនសារ វត្តក៏មានសភាពធំទូលាយស្អាតដូចសព្វថ្ងៃនេះឯង។