ប្រព្រឹត្តឡើងចាប់ពីថ្ងៃ ១៤រោច ខែភទ្របទ រហូតដល់ ថ្ងៃ ១កើត ខែអាស្សុជ បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌសែនដូនតា ដែលជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីដ៏ធំ និងមានអត្ថន័យសំខាន់មួយរបស់បងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer Nam Bộ។

ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែល ៥ គីឡូម៉ែត្រពីមណ្ឌលនៃសង្កាត់ Bạc Liêu (ចាស់) វត្តឃោសិតារាម (មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ Cù Lao ឃុំ Hưng Hội) ប្រៀបបាននឹងសារមន្ទីរដែលរស់រវើកសម្រាប់ផ្នែកខាងសិល្បៈនៃស្ថាបត្យកម្ម Khmer ដែលត្រូវបានថែរក្សា និងអភិរក្សអស់រយៈពេលជាង ១៦០ ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។

វត្តរតនារង្សី ចម្ការត្រើយត្បូង (Láng Cát) មានទីតាំងស្ថិតនៅសង្កាត់ Rạch Giá ខេត្ត An Giang ជាវត្ត Khmer បុរាណផងដែរសម្រាប់ខេត្ត An Giang។ វត្តត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាបេតិកភណ្ឌប្តវត្តិសាស្ត្រថ្នាក់ជាតិតាមសេចក្តីកំណត់លេខ ៩២១-QĐ/BT ចុះថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៤។

ជនរួមជាតិ Hoa នៅ Cà Mau មានប្រមាណ ៦.២០០ គ្រួសារ ដោយមានប្រជាជនចំនួន ២៤.៦២៥ នាក់។ ជនជាតិ Hoaនៅទីនេះ បើទោះជាមិនច្រើនធៀបទៅនឹងខេត្តជិតខាងក៏ដោយ ប៉ុន្តែមានបញ្ញវន្ត គ្រូបង្រៀន និងពាណិជ្ជករយ៉ាងច្រើន។ ពួកគាត់មានស្មារតីសាមគ្គី ជួយឧបត្ថម្ភគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយរស់នៅយ៉ាងចុះសម្រុងជាមួយសហគមន៍ជនជាតិដទៃទៀត។

វត្តសិរីពោធិមង្គល ពុតធ្លេចាស់ (Hoà Bình Cũ) មានទីតាំងស្ថិតនៅទីរួមស្រុក A1 ឃុំ Hoà Bình ខេត្ត Cà Mau ជាវត្ត Khmer បុរាណមួយដែលត្រូវបានផ្តើមកសាងក្នុងឆ្នាំ ១៥៥៦។ នេះក៏ជាវត្តដែលមានសគុណលើបដិវត្តន៍ផងដែរ។ ថ្វីត្បិតតែបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនសម័យកាលនៃប្រវត្តិសាស្ត្រក៏ដោយ វត្តពុតធ្លេចាស់នូវតែរក្សាបានតម្លៃផ្នែកខាងស្ថាបត្យកម្មបែបប្រពៃណីបុរាណ ព្រមទាំងក្លាយជាកន្លែកទេសចរណ៍ជំនឿសានសាដ៏សំខាន់ផងដែរសម្រាប់សហគម Khmer នៅភូមិភាគ។

ទីក្រុង Cần Thơ ជាក្រុងមួយដែលភ្ជាប់ជាមួយប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអត្តសញ្ញាវប្បធម៌ដ៏យូរឡុងណាស់មកហើយ។ នេះក៏ជាតំបន់ទីតាំងដែលសម្បូរដោយសំណង់ខាងសាសនានៃវត្តអារាមរបស់បណ្តាជនជាតិជាបងប្អូន Kinh - Khmer - Hoa ដ៏ល្បីរន្ទឺ មានដូចជា៖ វត្តស្រឡូង (Chén Kiểu) វត្តសំរោង វត្តលោកយាយ Thiên Hậu និងវត្ត Đất Sét រាល់វត្តនីមួយៗតែងមានលក្ខណៈស្ថាបត្យកម្មដ៏ពិសេសផ្ទាល់ខ្លួន និងមានអាយុកាលរាប់រយឆ្នាំទៀតផង ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជិតឆ្ងាយមកគោរពបូជា និងសិក្សាស្រាវជ្រាវ ក្នុងនោះមានវត្ត Vĩnh Hưng ផងដែរ។

បុណ្យ Vu Lan តាំងពីយូរណាស់មកហើយបានក្លាយជាពិធីបុណ្យវប្បធម៌ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា និងជនជាតិ ដែលត្រូវបានចាត់តាំងក្នុងអំឡុងខែ៧ (ចន្ទគតិ) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ សម្រាប់តបស្នងគុណឪពុកម្តាយ និងរំលឹកនឹកគុណបុព្វការីជនទាំងឡាយគ្រប់ជំនាន់ផងដែរ។

វត្តមុនីសោភ័ណ ពងទឹកចាស់ ជាវត្ត Khmer បុរាណមួយក្នុងចំណោម ៧ វត្ត Khmer ដទៃទៀតរបស់ឃុំ Thạnh Trị (មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ Tân Lợi ឃុំ Thạnh Trị ខេត្ត Cần Thơ)។ វត្តត្រូវបានកសាងក្នុងឆ្នាំ ១៨៣០ គិតមកទល់បច្ចុប្បន្ន វត្តក៍ឆ្លងកាត់ ១៣ ជំនាន់ចៅអធិការដែរហើយ។

ជាប់ដងផ្លូវជាតិលេខ ៦៣ នៃភូមិលេខ៧ ឃុំ Tân Lộc មានតំបន់បេតិកភណ្ឌដ៏ពិសេសមួយ នោះគឺវត្តសិរីមានជ័យវង្សស្រង់ ក្របីឃ្លៀច (Cao Dân) ជាទីតាំងតម្កល់អធិដ្ឋាតុរបស់ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលបានពលីជីវិតនាសម័យសង្គ្រាមប្រឆាំងចក្រពតអាមេរិករំដោះទឹកដី ហើយត្រូវបានប្រជាជននិយមហៅថា “ចេតិយគោរពបូជាវិរៈបុព្វជិតអតីតព្រះឧបជ្ឈាយ៍ Hữu Nhem”។

ក្នុងដំណើរការរស់នៅតាមបែបទំនើបស៊ីវិល័យដែលកំពុងមានការផ្លាស់ប្តូរជារៀងរាល់ថ្ងៃ បងប្អូនជនរួមជាតិ Khmer Nam Bộ និយាយរួម នៅ Cà Mau និយាយដោយឡែក តែងរក្សា និងអភិរក្សតម្លៃវប្បធម៌ប្រពៃណីប្រកបដោយអត្តសញ្ញាណជាតិ។ ក្នុងចំណោមពិធីដ៏សំខាន់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា គឺពិធីចូលព្រះវស្សា ឬហៅថាពិធីកាន់ព្រះវស្សាដែលតែងតែប្រារព្ធឡើងនៅរដូវវស្សាជារៀងរាល់ឆ្នាំ។

វត្តរាជដួងកែវកំពង់ដូង (ហៅផ្នោដូង) ជាវត្ត Khmer ដ៏ល្បីឈ្មោះ។ វត្តផ្នោរដូងនេះដែរក៏ជាទីជម្រកនៃហ្វូងសត្វបក្សីជាច្រើនប្រភេទក្នុងរយៈកាលរាប់រយឆ្នាំផងដែរ។ ហើយថែមទាំងជាកន្លែទេសចរណ៍ជំនឿផ្លូវចិត្តដ៏ល្បីរន្ទឺ ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជិតឆ្ងាយមកទស្សនា និងគោរពបូជា។

កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដា នៅវត្តឃោសិតារាម ភូមិ Cù Lao ឃុំ Vĩnh Lợi ខេត្ត Cà Mau ព្រះសង្ឃ ព្រមទាំងពុទ្ធបរិស័ទចំណុះវត្តបានរៀបចំពិធីឧបសម្បទាភិក្ខុចំនួន១១អង្គដែលជាគណៈមហានិកាយ Khmer និមន្តមកពីនានាវត្តលើភូមិសាស្ត្រខេត្ត។

វត្ត Vân Sơn (Vân Sơn tự) មានទីតាំងស្ថិតនៅលើកោះ Núi Một ស្រុក Côn Đảo (ខេត្ត Bà Rịa - Vũng Tàu)។ នាមវត្តមានន័យថាពពកនិងភ្នំ ពីព្រោះនៅខាងមុខវត្តជាមហាសាគរដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ចំណែកខាងក្រោយគឺជាភ្នំក្រំថ្ម លើកំពូលភ្នំជាប់ដោយដុំពពក។ ទាំងនេះហើយក៏ជាការរួមបញ្ចូលគ្នារវាងធម្មជាតិដ៍ស្រស់ត្រកាលដែលអមដោយពពករបស់នូយមោក។

រដូវវិស្សមកាល ទន្ទឹមជាមួយបណ្តាថ្នាក់រៀនបំណិនផ្សេងៗ រៀនខាងទ័ព ក៏មានយុវវ័យជាច្រើនបានជម្រើសឱ្យខ្លួននូវការធ្វើវិបស្សនារដូវវិស្សមកាល។ ក្នុងបរិយាកាសដ៏ស្ងៀមស្ងាត់ ប្អូនៗសិស្សានុសិស្សទាំងឡាយបានស្វែងយល់ពីផ្លូវធម៌ នាំខ្លួនឆ្ពោះទៅរកភាពស្ងប់ស្ងៀមនិងតាមគន្លងធម៌របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។

បន្ទាប់ជាង១០ឆ្នាំកសាង កាលពីថ្ងៃ២៥ ខែមេសា គណៈកម្មការ អាចារ្យវត្តអំពាចវែងចាស់ (Sóc Ven Cũ) ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិ An Hoà ឃុំ Định An ស្រុក Gò Quao ខេត្ត Kiên Giang ឱឡារឹកចាត់តាំងបុណ្យបញ្ចុះខណ្ឌសីមា សម្ពោធឆ្លងព្រះវិហារថ្មី ដែលប្រព្រឹត្តិឡើងក្នុងអំឡុង៣ថ្ងៃ (ចាប់ពីថ្ងៃ២៥ដល់ថ្ងៃ២៧ ខែមេសា)។